Toepassingen
Je kunt de Omgevingswijzer in verschillende fasen van een project of gebiedsontwikkeling toepassen en met verschillende doelen inzetten. In alle gevallen helpt de Omgevingswijzer om duurzaamheid en integraliteit inzichtelijk te maken.
Verschillende fasen en doelen
De grootste meerwaarde van de Omgevingswijzer bereik je bij vroegtijdige inzet in een project of gebiedsontwikkeling. Later in het proces is de meerwaarde kleiner. Daarnaast kun je de Omgevingswijzer als strategisch instrument gebruiken, bijvoorbeeld om heldere keuzes te maken over de duurzaamheid en integraliteit van een programma of visie (agendavorming).
Je kunt de Omgevingswijzer met verschillende doelen inzetten:
- om kansen voor duurzaamheid (en de bijbehorende risico’s) te inventariseren
- om de duurzaamheid van de huidige inrichting van een gebied te analyseren
- om de impact van een project op de leefomgeving in beeld te brengen
- om de duurzaamheid van verschillende oplossingsvarianten te vergelijken
- om consistente keuzes over duurzaamheid in de verschillende fasen van een project te bevorderen.
De Omgevingswijzer is een kwalitatief instrument: invullen leidt niet tot een ‘rapportcijfer’ over duurzaamheid, maar tot een beeld van kansen en risico’s voor twaalf duurzaamheidsthema’s. Er vindt geen weging tussen de verschillende thema’s plaats. De toepassing van dit instrument is dan ook geen vervanging voor de effectbepaling in een milieueffectrapport of een kosten-batenanalyse. Daarom is ook enige voorzichtigheid geboden als je de Omgevingswijzer als vergelijkend instrument wilt inzetten.
De Omgevingswijzer is een procesinstrument: door de Omgevingswijzer samen met stakeholders of partners in te vullen, werk je aan een gezamenlijk beeld. Iedereen bekijkt de duurzaamheidsthema’s vanuit een eigen invalshoek. Het gesprek over die verschillende invalshoeken is minstens zo belangrijk als het inkleuren van de vakjes. Vaak blijkt in het gesprek dat er kansen zijn de ambities van verschillende organisaties voor duurzaamheid te verbinden. Dit leidt tot ruimtelijke samenhang en synergie.
Tips gebruik Omgevingswijzer
Er is geen standaard werkvorm voor de toepassing van de Omgevingswijzer. De Omgevingswijzer is immers in heel verschillende projecten, in verschillende fasen en met verschillende doelen in te zetten. Wel zijn er tips voor een goed resultaat:
- Zorg ervoor dat het doel van de Omgevingswijzersessie helder is en aansluit bij de fase van het project. In de fase van het definiëren van een opgave, kun je de Omgevingswijzer gebruiken om de vraag “hoe gaan we de goede dingen doen?” te beantwoorden. Richting realisatie toe kun je de vraag “hoe doen we de dingen goed?” centraal stellen.
- Denk na over wie je uitnodigt: deelnemers van verschillende organisaties brengen ieder een eigen perspectief mee, wat de integraliteit ten goede komt. Met de juiste werkvorm kun je ook met grotere groepen werken. Bedenk dat je van alle aanwezigen inspanning vraagt. Zorg voor goed verwachtingenmanagement en houd de inspanning van de deelnemers en het te verwachten resultaat in balans. Maak de Omgevingswijzersessie onderdeel van het omgevingsmanagement van het project.
- Kies een werkvorm die past bij de groepsgrootte en het doel van de sessie: met een kleine groep kun je alle thema’s gezamenlijk bespreken. Bij een groot aantal deelnemers houd je meer energie in de groep door in kleinere subgroepen te werken. Ook brainstormen over kansen levert vaak meer op door in kleinere groepen uiteen te gaan. Houd wel oog voor de integraliteit als je de deelnemers per thema’s splitst.
- Door ruimtelijke kwaliteit als laatste gezamenlijk te bespreken, waarborg je dat bij de aandachtspunten van dit thema (gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde) alle functies, belangen en ideeën in beeld komen.
- Wat het doel ook is, altijd geldt dat een Omgevingswijzersessie onderdeel van een groter planproces is. Dit betekent dat er voorbereiding en opvolging van de sessie nodig is om te zorgen dat duurzaamheid echt onderdeel van een project wordt.
Bekijk ook de brochure Aanpak Duurzaam GWW.
Delen
