De natuur omvat alle levende organismen, hun habitat. het ecosysteem waarvan zij deel uitmaken, ongeacht de invloed van menselijk handelen, met uitsluiting van de cultuurgewassen, de landbouwdieren en de huisdieren. 'Ongerepte' natuur is in onze streken niet meer te vinden. Sterker nog, veel 'natuur' zoals wij die kennen is het resultaat van eeuwenlange menselijke invloed. Bij het wegvallen van die invloed (het beheer) gaan veel soorten verloren. Verder heeft de invloed van de mens niet alleen gezorgd voor nieuwe natuurtypes, maar ook bewust of onbewust voor de introductie van nieuwe dier- en plantensoorten uit andere streken. Sommige van deze exoten komen hier al zo lang voor dat men ze bijna als inheemse soorten is gaan beschouwen die gewoon tot de eigen natuur behoren.
De natuur levert allerlei diensten aan de mens. Soms heel zichtbaar, zoals de productie van voedsel en hout. Vaak ook minder zichtbaar, zoals de zuivering van lucht en oppervlaktewater,, verkoeling door groen, bestuiving van planten door insecten, de bestrijding van plagen, voedsel, ga zo maar door. Deze diensten worden ecosysteemdiensten genoemd.
Biodiversiteit is een veelomvattend begrip dat verwijst naar alle verscheidenheid aan leven binnen soorten, tussen soorten en tussen de ecosystemen waartoe ze behoren. Het gaat om de verschillende soorten planten, dieren, micro-organismen en schimmels, het genetisch materiaal dat zij bevatten, de levensgemeenschappen die zij vormen en de ecosystemen waarin zij leven.
In de Conventie voor Biologische Diversiteit (CBD) is wereldwijd afgesproken dat landen zich inzetten voor het behoud en de bescherming van biodiversiteit en deze op een duurzame manier benutten. Dit betekent onder andere het in stand houden of verbeteren van biodiversiteit, natuur inclusief bouwen en het beperken van overlast voor flora en fauna, zoals licht, trillingen en lawaai. Daarnaast is het belangrijk om leefgebieden voor lokale biodiversiteit te ondersteunen, bijvoorbeeld door het voorkomen van graswoestijnen en het stimuleren van een gevarieerde, natuurlijke omgeving.
Ecologische structuren hebben betrekking op de samenhang in de leefruimte van de aanwezige verschillende plant- en diersoorten. Het verbinden van blauwe en groene structuren draagt bij aan een gezonde ecologische (voedsel)keten.
Om deze structuren te behouden en versterken, is het belangrijk om leefgebieden en ecologische verbindingszones in stand te houden, versnippering van natuurgebieden tegen te gaan en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) te bevorderen. Daarnaast moet het ruimtelijk beslag op natuurgebieden en natuurwaarden, zoals het kappen van bomen, zoveel mogelijk worden beperkt. Tot slot speelt het aanpassingsvermogen van de landschappelijke inpassing een cruciale rol, in samenhang met klimaatadaptatie en ruimtegebruik.
De Omgevingswijzer helpt om op een systematische wijze de duurzaamheid van projecten en gebiedsontwikkelingen inzichtelijk te maken.
